don

don
1.
is. Qadınların, habelə kişilərin üstdən geydikləri uzunətəkli, belibüzməli, ya büzməli paltar. <Kişinin> əynində qara şaldan belibüzməli don vardır. H. S.. <Qədir:> Allah qoysa, qulluqda hamısının əvəzi çıxar, arxalıq nədir, sənə lap məxmər don alaram. M. C.. // Ümumiyyətlə, paltar, libas, üst geyim. Sənə ağ don yaraşır, niyə qarə geymisən sən? S. Ə. Ş.. Bərk ayaqda körpəsini ayıraraq döşündən; Mərd analar cəbhələrdə don geyəcək meşindən. S. Rüst.. <Nuriyyə:> İnstitutda oxuduğum zaman rəfiqələrim gündə bir dəst paltar geydikləri halda, mən bütün ili bir donla başa vurdum. . . İ. Ə.. // məc. Obrazlı təşbehlərdə, örtü mənasında. <Fitnə:> . . Yaşıl don geyinmiş çayır, dağ, yamac; Bir şənlik məclisi qurmuş hər orman. A. Ş.. Qara də- niz gecənin qara donuna bürünüb yatmışdı. M. S. O.. . . Ağ don geyinmiş bu qış . . Dilaranın gözlərində qaraldı. Ə. M.. // məc. Görkəm, qiyafə, zahiri görünüş. Bu donda heç kəsi görmədim.
◊ Don biçmək – 1) məc. tənbeh etmək, bərk cəzalandırmaq; 2) məc. səliqəyə salmaq, sahmana salmaq. Bu işə bir don biçmək lazımdır; 3) məc. kələk gəlmək, bazı gəlmək, başını tovlamağa çalışmaq. Sərçəyə bax, qaraquşa don biçər; Mərd igidlər dolu badələr içər. «Koroğlu». Don geydirmək (geyindirmək) – əslində olmayan bir məna, mahiyyət, rəng vermək, bir şəklə salmaq. Müxtəsər, yenə nə qədər düşündümsə, bu suallara müsbət bir don geydirməyi bacarmadım. M. S. O.. Muxtar Zeynalov danışığına siyasi don geyindirdi. Ə. Vəl.. Dona (min dona) girmək – əsil mahiyyətini gizlətmək, yaxud bir məqsədə çatmaq üçün özünü başqa cür göstərmək, başqa cür qələmə vermək, cilddən-cildə girmək, uyğunlaşmaq. <Hacı Rəcəbəli:> Qorxma, Həpo bir nadürüstdür ki, hər sifətə və hər dona girə bilir. M. F. A.. Həyat bizə nələr deyir: düşmən girir min dona; Bəzən durur quzu kimi, bəzən dönür quzğuna. S. V.. Dona salmaq – bax don geydirmək. . . . donuna girmək – özünü . . kimi göstərmək (qələmə vermək), . . cildinə girmək. Hər birimiz guya din və millətin ən qeyrətli hamisi, canıyananı donuna girib zəmanə aslanı, qəhrəmanı oluruq. C. M.. <Pəri Cadu:> Gərək qaranquş donuna girib uçub, harada olsa tapıb göndərəsən. Ə. H.. Donunu dəyişmək – 1) məqsədinə çatmaq üçün ayrı cildə girmək, başqa cür hiyləli tədbirlərdən istifadə etmək; 2) şəklini, görünüşünü, vəziyyətini dəyişdirmək. Təbiət qışda öz donunu dəyişdirir. – Bu gün dəyişdirir donunu dövran; Dünya göz açmayır qasırğalardan. S. V..
2.
is.
1. Havanın sıfırdan aşağı dərəcəsi, şaxta. Don aparmaq – donun təsirindən, şaxtadan zədələnmək, yaxud keyimək. Ayağını don aparmaq. Don kəsmək – dondurmaq dərəcəsində şiddətli təsir etmək; bərk üşümək, soyuqdan donmaq. Səhərə qədər bədənimi don kəsdi. // Şaxtalı, çox soyuq. Qaranlıq və don bir gecə idi. A. Ş.. Don vurmaq – bərk şaxtadan xarab olmaq.
2. Bərk soyuqdan müvəqqətən buz halına keçmiş su və başqa mayelər; buz. Donu açılmaq (buz halında olan mayenin əriməyə başlaması).
◊ Dona qalmaq – təəccübdən donub qalmaq, mat qalmaq, çaşmaq. Gəray bəy gözünü zilləyib ona; Varlığı daş kimi, qalmışdır dona. S. V..

Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. 2009.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР
Synonyms:

Look at other dictionaries:

  • DON — Donner est une opération des plus familières qui ne semble pas appeler de définition sociologique particulièrement précise: un bien change d’attributaire par la décision de son propriétaire qui manifeste à un tiers une disposition bienveillante… …   Encyclopédie Universelle

  • don — 1. (don) s. m. 1°   Action d accorder gratuitement à quelqu un la propriété ou la jouissance de quelque chose ; la chose ainsi accordée. Faire un don à quelqu un, lui faire don de quelque chose. De riches dons. Il lui fit don d une terre. •   Tu… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • DON — bezeichnet als geografischer Begriff einen Fluss in Russland, siehe Don (Russland) einen Fluss in England/Lancashire, siehe River Don (Lancashire) einen Fluss in England/South Yorkshire, siehe Don (England) einen Fluss in England/Tyne and Wear,… …   Deutsch Wikipedia

  • Don — bezeichnet als geographischer Begriff Don (Asowsches Meer), Strom zum Asowschen Meer in Russland Don (Orne), einen Fluss in Frankreich, Nebenfluss der Orne Don (Vilaine),Nebenfluss der Vilaine in Frankreich Don River (Kanada), einen Fluss in… …   Deutsch Wikipedia

  • Don — or DON may refer to Contents 1 People 2 Chemistry 3 Geography 4 …   Wikipedia

  • don — DON. s. m. Present, gratification qu on fait à quelqu un de quelque chose. Faire un don à quelqu un, luy faire don de quelque chose. donner en pur don. je n ay pas acheté ce livre, c est un don de l autheur. don irrevocable. On appelle, Don de… …   Dictionnaire de l'Académie française

  • Don Li — (Chinese singer) Chinese name 李逸朗 Pinyin li3 yi4 lang3 (Mandarin) Jyutping lei5 jat6 long5 (Cantonese) Birth name Douglas Li (李威樂) …   Wikipedia

  • Don't! — Single by Shania Twain from the album Greatest Hits Released …   Wikipedia

  • Don't Go — may refer to: Don t Go (En Vogue song) Don t Go (Hothouse Flowers song) Don t Go (Judas Priest song) Don t Go (Wretch 32 song) Don t Go (Yazoo song) Don t Go (Girls and Boys) , a song by Fefe Dobson Don t Go , a song by Bring Me the Horizon from… …   Wikipedia

  • Don Li — (* 7. April 1971 in Bern als Don Pfäffli) ist ein Schweizer Komponist, Musiker (Klarinette, Saxophon) und Musikproduzent im Bereich reduktiver Musik. Inhaltsverzeichnis 1 Leben und Wirken 2 Preise und Auszeichnungen 3 Diskographische H …   Deutsch Wikipedia

  • Don — Saltar a navegación, búsqueda El término Don puede referirse a: George Don (1798 1856), botánico escocés. Don, río de Rusia Don, tratamiento deferencial Don o carisma que el Espíritu Santo da a una persona. Don, canción del grupo Miranda! de su… …   Wikipedia Español

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”